Olatki z ryżu według przepisu z 1889 roku

Odtwarzając przepisy ze starych książek kucharskich, często trafić można na prawdziwe perełki! Tym bardziej w takich wypadkach dziwi, czemu tak wiele z nich zniknęło z naszych codziennych jadłospisów. I jakkolwiek w przypadku niektórych potraw – czasochłonnych czy przygotowywanych z wykorzystaniem drogich, czy trudno dostępnych dziś składników nie trzeba daleko szukać przyczyn, tak niektóre z nich z powodzeniem sprawdziłyby się przecież i przy współczesnych ograniczeniach. Jednym z takich dań są bez wątpienia olatki z ryżu. 

Ryż jako bądź co bądź jednak raczej ekskluzywny składnik używany był w Polsce od wieków. O jego obecności jeszcze w rachunkach dworu Władysława Jagiełły pisał Józef Peszke w 1904 roku na łamach swojego cyklu o kuchni staropolskiej publikowanego na łamach “Gazety Domowej”.

Ryż (risum), nazywany w „Rachunkach” także z polska rys z lub risz, jako rzecz przywoźna i droga, dostawał się tylko na stół królewski, albo osobom łaską dworu darzonym, kupowano go wyłącznie w Krakowie, płacąc za kamień od 12 skojców do grzywny.

Choć pierwotnie pojawiał się głównie na stołach możnych, z czasem ryż stawał się coraz bardziej dostępnym i cenionym składnikiem i na polskich stołach pojawiał się zarówno w potrawach obiadowych co w deserach. Dania z ryżu pojawiają się zatem w najstarszych zachowanych polskich książkach kucharskich – jeszcze z XVII wieku. W tych z końca XIX-go i początków XX wieku znaleźć ich można już naprawdę sporo. Nazwa dania, na które dziś podaję przepis prawdopodobnie pochodzi bezpośrednio od rosyjskiego оладья – oładki, czyli smażone placuszki a tym właśnie nasze tytułowe danie jest. Przepis na nie znalazłam w Kucharzu Warszawskim, książce kucharskiej jeszcze z 1889 roku i choć oryginalna receptura nie była raczej precyzyjna (nie zawierała na przykład konkretnej ilości potrzebnych składników), to jednak jest to danie na tyle intuicyjne, że mogłam odtworzyć je z powodzeniem już za pierwszym podejściem i spisać dla Was konkretne proporcje. Z podanych poniżej składników wyszło mi 5 solidnej wielkości olatków, które zresztą błyskawicznie zniknęły z talerzy. Zjedliśmy je na kolację ale równie dobrze sprawdzą się na śniadanie, deser czy podwieczorek. Bo to placuszki na tyle uniwersalne w smaku, że nie znają ograniczeń pory dnia. Gotowany na mleku z dodatkiem skórki cytrynowej ryż po zblendowaniu (lub dla cierpliwych jak w oryginale – utarciu) tworzy gładką, mleczną masę, która cudownie kontrastuje z chrupiącą panierką. Do olatków podałam domową konfiturę z mirabelek i okazał się to nie przymierzając – strzał w dziesiątkę. Smakuje wybornie!

Próbowaliście kiedyś takich placuszków?

Ryż do wykonania olatków trzeba ugotować na gęsto – tak naprawdę gęsto i jest to właściwie jedyne ryzyko, jakim przepis ten jest opatrzony. Żeby bowiem nie skończyło się przypaleniem, cierpliwie trzeba sterczeć kołkiem przy garnku mieszając cierpliwie gęstniejącą papkę. Powiem jedno – warto!

W oryginalnym przepisie tak ugotowany ryż należało następnie równie cierpliwie – utrzeć na gładką masę. Bogu dzięki my dziś sięgnąć możemy po blender.

Jeszcze trochę cytrynowej skórki! Swoją drogą, wiecie, że to właśnie ten dodatek pojawiał się w niemal wszystkich dawnych przepisach na desery przygotowywane na bazie ryżu? I faktycznie, wspaniały mariaż smaków!

Teraz jeszcze tylko cukier, jajko i po chwili możemy formować zgrabne placuszki!

Na potrzeby zdjęcia jeszcze trochę tartej bułki!

A po chwili takie cuda człowiek ma na talerzu!